Mở bài 1
Nhắc đến Nguyễn Tuân, ta nhớ ngay đến một nghệ sĩ tài hoa uyên bác, người luôn luôn kiếm tìm, khám phá và thể hiện cái đẹp với một niềm say mê kỳ lạ. Niềm say mê cái đẹp ấy đã khiến nhà văn tạo ra cho mình một cái nhìn nghệ thuật riêng: Khám phá và thể hiện thiên nhiên, con người từ góc độ văn hóa, thẩm mỹ. Đặc sắc phong cách đó của Nguyễn Tuân thể hiện rõ nét qua tác phẩm "Người lái đò sông Đà" (in trong tập tùy bút "Sông Đà" - kết quả của chuyến đi thực tế lên Tây Bắc của Nguyễn Tuân năm 1958). Với kiệt tác này, Nguyễn Tuân đã đặc biệt thành công trong việc biến vùng sông nước ấy thành nghệ thuật, thành một niềm gợi cảm mênh mông. Sông Đà qua ngòi bút tài hoa độc đáo của Nguyễn Tuân, không còn là thực thể vô tri vô giác mà như một cá thể có tính cách riêng: Hung bạo, dữ dằn mà vẫn trữ tình, đằm thắm. Đoạn văn: [...] vừa dựng lên bức tranh Đà giang độc đáo vừa thể hiện quan niệm về cái đẹp của Nguyễn Tuân.
Nhận xét phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân, Anh Đức viết: "Không biết chừng nào mới lại có một nhà văn như thế, một nhà văn mà khi ta gọi là một bậc thầy của ngôn từ tai không hề thấy ngại miệng, một nhà văn độc đáo vô song mà mỗi dòng, mỗi chữ tuôn ra đầu ngọn bút đều như có đóng một dấu triện riêng". "Người lái đò sông Đà" có thể coi là một minh chứng sinh động cho nhận xét trên. Tác phẩm đã thể hiện những nét đặc sắc trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân khi viết về thiên nhiên và con người Tây Bắc. Là một con người mê đắm cái đẹp, ông viết về cảnh sắc sông Đà, về núi sông, về cỏ cây trên một vùng đất bao la, hùng vĩ và thơ mộng với những phát hiện hết sức tinh tế và độc đáo. Đoạn văn: "Tôi có bay tạt ngang qua sông Đà mấy lần [..] phết vào bản đồ lai chữ" không chỉ là một bức tranh đẹp về dòng sông Đà trữ tình được họa bằng ngôn từ mà còn thể hiện những nét tài hoa độc đáo trong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân.
Mở bài 3
Có một Đà giang đã từng vang lên lời hát qua trang thơ của Quang Lâm: "Sông chảy qua, lòng vang lên lời hát/ Dòng Đà giang là lạ gió vùng cao" (Nhớ sông Đà). Hay là con sông gợi thương gợi nhớ trong thơ Trần Quang Quý: "Sông Đà dâng lên những quả đồi đất đỏ trung du/ Tôi ôm dòng sông nghe giai điệu bè trầm ngàn xưa kể chuyện (Sông Đà). Nhưng có lẽ chỉ đến khi chảy qua trang văn của Nguyễn Tuân, sông Đà mới hiện lên như một công trình mỹ thuật tuyệt vời của tạo hóa với hai vẻ đẹp đầy ấn tượng: Hùng vĩ, dữ dội và đằm thắm, trữ tình. Chỉ đến văn Nguyễn Tuân, người ta mới thấy một ngòi bút như "tung hoành sảng khoái giữa dòng thác cuồn cuộn của ngôn từ, buộc ngôn từ dựng lên ghềnh thác, buộc nhịp điệu dựng lên sóng gió" khiến cho sự hung bạo dữ dằn của sông Đà khúc thượng nguồn hiện lên thật sống động và truyền cảm. Đoạn văn: "Còn xa lắm mới đến cái thác dưới [.] Thạch trận dàn bày vừa xong thì cái thuyền vụt tới" là minh chứng sinh động cho điều đó.
Mở bài 4
Nguyễn Tuân vốn là một nghệ sĩ lãng mạn. Vì thế, những thứ nhạt nhòa, bình thường không có trong định nghĩa của ông. Bởi ưa thích những gì dữ dội, phi thường, người ta dành cho nhà văn Nguyễn Tuân cái tên: nhà văn của những tính cách phi thường, của những cảm giác mãnh liệt, của gió bão rừng thiêng thác ghềnh dữ dội, của cổng trời Hà Giang, của bông thủy tiên nở đúng lúc giao thừa, của bông tuyết đầu mùa Leningrad. Mỗi khi đối diện với những cảnh tượng phi thường, tuyệt mĩ, Nguyễn Tuân thường huy động kho ngôn từ giàu có, phong phú của mình cùng những tri thức thông tin đồ sộ để xây dựng hình tượng như muốn ganh đua cùng tạo hóa. Tùy bút "Người lái đò sông Đà" nói chung và đoạn trích: "Hùng vĩ của sông Đà không chỉ có thác [..] cốc pha lê nước khổng lồ vừa rút lên cái gậy đánh phèn" đã bộc lộ những nét độc đáo đó trong phong cách nghệ thuật Nguyễn Tuân.
Mở bài 5
Là nhà văn của chủ nghĩa "xê dịch", luôn luôn có ý thức "thay thực đơn cho giác quan", Nguyễn Tuân đã tìm đến với sông Đà - con sông Tây Bắc với dòng chảy “Chúng thủy giai đông tẩu/ Đà giang độc bắc lưu” đầy cá tính. Phải chăng chính dòng chảy đầy cá tính chẳng giống với "chúng thủy" của Đà giang đã thu hút cái nhìn của người nghệ sĩ, để rồi từ sự say mê, người nghệ sĩ ấy đã tạc nó vào trang văn của mình như tạc một công trình mỹ thuật tuyệt vời của tạo hóa. Con sông của tạo hóa vốn đã độc lạ, con sông chảy qua trang văn Nguyễn Tuân còn độc lạ gấp nhiều lần. Bằng ngòi bút tài hoa của mình, qua "Người lái đò sông Đà", Nguyễn Tuân đã khiến cho sự hung bạo dữ dằn của sông Đà khúc thượng nguồn hiện lên thật sống động và truyền cảm. Đoạn văn: "Còn xa lắm mới đến cái thác dưới [..] Thạch trận dàn bày vừa xong thì cái thuyền vụt tới" là minh chứng sinh động cho điều đó.
(Nguồn: Cô Trần Thùy Dương)
Mở bài 6
Nói đến Nguyễn Tuân, người ta thường nghĩ ngay đến “chủ nghĩa xê dịch”. Ông tới miền Tây Bắc rộng lớn, xa xôi không chỉ để thoả mãn cái thú tìm đến miền đất lạ cho thoả niềm khát khao “Xê dịch” mà chủ yếu để tìm kiếm chất vàng của thiên nhiên và ở tâm hồn của người lao động. Những trang viết hay nhất của ông thường là những trang tả đèo cao, vực sâu, thác nước dữ dội hoặc những cảnh thiên nhiên đẹp một cách tuyệt đỉnh, tuyệt vời. “Người lái đò sông Đà” là tác phẩm tiêu biểu cho phong cách của nhà văn. Tác phẩm là những trang văn miêu tả rất tinh tế vẻ đẹp hình tượng con sông Đà vừa hùng vĩ, dữ dội nhưng cũng rất trữ tình và lãng mạn.
Mở bài 7
Tùy bút “Người lái đò sông Đà” là một trong những tác phẩm đặc sắc của Nguyễn Tuân được in trong tập Sông Đà (1960). Viết tùy bút này, Nguyễn Tuân tự coi mình là người đi tìm cái thứ vàng mười của núi rừng Tây Bắc và nhất là cái thứ vàng mười trong những con người đang nhiệt tình gắn bó với công cuộc xây dựng quê hương. Chất vàng mười ấy chính là vẻ đẹp người lái đò sông Đà. Dưới ngòi bút tài hoa của Nguyễn Tuân người lái đò vừa là người anh hùng vừa là người nghệ sỹ tài hoa trong nghề của mình.